Trong quan hệ lao động, những khoản phụ cấp của doanh nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng thu nhập và tạo động lực cho người lao động. Phụ cấp xuất hiện trong hầu hết các hợp đồng và được quy định rõ theo Bộ luật Lao động, Nghị định 145/2020/NĐ-CP và quy chế chi tiêu nội bộ của từng đơn vị. Việc hiểu đúng các loại phụ cấp trong doanh nghiệp sẽ giúp người lao động chủ động bảo vệ quyền lợi, đồng thời giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí nhân sự và xây dựng hệ thống đãi ngộ phù hợp.
Phụ cấp là gì? Các loại phụ cấp lương trong doanh nghiệp bao gồm những gì? Mời quý độc giả cùng Sabay tìm hiểu nhé!
Phụ cấp là gì?
Phụ cấp là khoản tiền bổ sung ngoài lương cơ bản mà doanh nghiệp chi trả cho người lao động để bù đắp tính chất công việc, điều kiện lao động hoặc trách nhiệm nghề nghiệp. Trong thực tế, đây là một phần quan trọng trong hệ thống đãi ngộ và ảnh hưởng trực tiếp đến tổng thu nhập của người lao động.
Theo Bộ luật Lao động và các văn bản như Nghị định 145/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp được phép xây dựng các loại phụ cấp dựa trên quy chế chi tiêu nội bộ và quy chế tài chính của doanh nghiệp, miễn sao không trái luật.
Phụ cấp của doanh nghiệp giúp giải thích rõ những khoản ngoài lương mà người lao động có thể nhận. Các khoản này thường được đưa vào bảng lương chung và có thể ảnh hưởng đến chi phí nhân sự của doanh nghiệp. Với các công ty, việc thiết kế quy định về phụ cấp trong doanh nghiệp giúp tạo sự minh bạch và giữ chân nhân sự.
Các loại phụ cấp lương trong doanh nghiệp
Các loại phụ cấp trong doanh nghiệp được xây dựng nhằm bù đắp điều kiện làm việc, trách nhiệm và yêu cầu nghề nghiệp. Mỗi khoản phụ cấp được doanh nghiệp thiết lập dựa trên quy định về phụ cấp trong doanh nghiệp, Bộ luật Lao động, Nghị định 145/2020/NĐ-CP, cùng quy chế chi tiêu nội bộ và quy chế tài chính của doanh nghiệp.
Chế độ phụ cấp nặng nhọc độc hại hoặc nguy hiểm cho người lao động
Phụ cấp nặng nhọc, độc hại hoặc nguy hiểm là khoản hỗ trợ dành cho người làm việc trong môi trường có yếu tố rủi ro mà lương cơ bản không thể bù đắp. Trong thực tế, đây là một trong những khoản phụ cấp của doanh nghiệp được quy định rõ trong Bộ luật Lao động và hướng dẫn tại Nghị định 145/2020/NĐ-CP. Doanh nghiệp cần xây dựng chính sách phụ cấp dựa trên mức độ độc hại, yếu tố nguy hiểm, cường độ lao động và khả năng tài chính để tránh phát sinh lỗ/thiệt hại.
Khoản phụ cấp này làm tăng tổng thu nhập của người lao động, góp phần cải thiện đời sống trong điều kiện làm việc khó khăn. Việc công khai và minh bạch chính sách cũng giúp củng cố hệ thống đãi ngộ và nâng cao uy tín doanh nghiệp.
Phụ cấp trách nhiệm
Phụ cấp trách nhiệm là khoản ghi nhận vai trò, nhiệm vụ và mức độ chịu trách nhiệm của người lao động. Đây là nhóm các loại phụ cấp doanh nghiệp thường áp dụng cho quản lý, trưởng nhóm, người giữ chức danh quan trọng hoặc công việc yêu cầu giám sát.
Khoản này giúp doanh nghiệp xây dựng chính sách tiền lương của công ty minh bạch, đồng thời tối ưu chi phí nhân sự của doanh nghiệp.
Phụ cấp thu hút
Phụ cấp thu hút là khoản hỗ trợ để giữ chân lao động tại vùng có điều kiện khó khăn hoặc nghề nghiệp ít người lựa chọn.
Đây là khoản quan trọng trong chính sách tiền lương của công ty, đặc biệt với doanh nghiệp hoạt động tại vùng sâu vùng xa. Doanh nghiệp cần tuân thủ danh mục khu vực khó khăn được quy định bởi Nhà nước và ghi rõ trong quy chế tài chính của doanh nghiệp.
Phụ cấp lưu động
Phụ cấp lưu động là khoản hỗ trợ cho người lao động phải di chuyển thường xuyên khi thực hiện công việc. Khoản này giúp bù đắp chi phí phát sinh và bảo đảm tính ổn định của thu nhập, đặc biệt với các vị trí kinh doanh, kỹ thuật, giám sát thi công… Đây là một phần của phụ cấp của doanh nghiệp trong các ngành có tính di chuyển cao.
Phụ cấp lưu động giúp người lao động duy trì thu nhập ổn định, đồng thời giúp doanh nghiệp hoạch định chi phí nhân sự chính xác hơn.
Phụ cấp chức vụ, chức danh
Phụ cấp chức vụ, chức danh là khoản dành cho người giữ vị trí lãnh đạo hoặc quản lý trong doanh nghiệp. Đây là nhóm phụ cấp có tác động lớn đến hệ thống đãi ngộ, vì liên quan đến trách nhiệm điều hành và tầm ảnh hưởng trong tổ chức. Doanh nghiệp cần xây dựng mức phụ cấp phù hợp để thu hút và giữ chân quản lý cấp trung, cấp cao.
Khoản phụ cấp này giúp doanh nghiệp vận hành ổn định, xây dựng tổ chức có thứ bậc và tăng giá trị nhân sự quản lý.
Phụ cấp khu vực
Phụ cấp khu vực là khoản hỗ trợ dành cho người lao động làm việc tại nơi có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn. Khoản này giúp bù đắp chi phí sinh hoạt và tạo động lực làm việc lâu dài. Doanh nghiệp phải đối chiếu với danh mục khu vực do Nhà nước ban hành, bảo đảm đúng quy định pháp luật và phù hợp với quy chế chi tiêu nội bộ.
Khoản phụ cấp này tăng khả năng giữ chân lao động tại vùng khó khăn và giúp doanh nghiệp thực hiện hiệu quả chính sách tiền lương của công ty.
Phụ cấp lương có bắt buộc ghi vào hợp đồng lao động?
Theo Bộ luật Lao động, các khoản liên quan đến tiền lương phải thể hiện rõ ràng trong hợp đồng, bao gồm lương cơ bản, phụ cấp lương, và các khoản bổ sung khác. Điều này giúp bảo đảm quyền lợi cho người lao động và giúp doanh nghiệp minh bạch trong quản lý chi phí nhân sự của doanh nghiệp.
Doanh nghiệp cần ghi rõ những khoản phụ cấp của doanh nghiệp khi xây dựng hợp đồng để hạn chế tranh chấp và phù hợp với quy định về phụ cấp trong doanh nghiệp. Các khoản như phụ cấp bằng cấp, phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp chức vụ, phụ cấp khu vực hoặc phụ cấp lưu động đều phải thể hiện trong hợp đồng nếu được trả thường xuyên và cố định. Đây là những khoản thuộc nhóm các loại phụ cấp trong doanh nghiệp có tác động trực tiếp đến tổng thu nhập của người lao động.
Khi nào phụ cấp phải ghi vào hợp đồng lao động?
Pháp luật quy định rõ: doanh nghiệp phải ghi các khoản phụ cấp cố định, chi trả thường xuyên và có tính ổn định. Các khoản này ảnh hưởng đến tiền lương tháng đóng BHXH, căn cứ theo Nghị định 145/2020/NĐ-CP. Việc ghi đầy đủ phụ cấp giúp doanh nghiệp tuân thủ luật và tránh rủi ro về thuế, bảo hiểm và quyền lợi người lao động.
Người lao động đóng bảo hiểm xã hội theo lương và phụ cấp được ghi trên hợp đồng lao động đúng không?
Người lao động thường đặt câu hỏi: Tiền lương tháng đóng BHXH có bao gồm phụ cấp của doanh nghiệp hay chỉ tính theo lương cơ bản. Quy định pháp luật hiện hành đã nêu rõ cơ chế xác định mức đóng, dựa trên Bộ luật Lao động, Nghị định 145/2020/NĐ-CP, Thông tư 111/2013/TT-BTC và các văn bản liên quan.
Quy định chung về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH
Theo khoản 2 Điều 89 Luật BHXH 2014, từ năm 2018 trở đi, tiền lương đóng BHXH bắt buộc bao gồm:
- Lương theo hợp đồng lao động
- Các khoản phụ cấp trong doanh nghiệp ghi rõ trong hợp đồng
- Các khoản bổ sung khác có tính ổn định và trả thường xuyên
Điều này nghĩa là nếu doanh nghiệp ghi rõ lương và phụ cấp trong hợp đồng thì cả hai đều được đưa vào cơ sở tính BHXH. Đây là nội dung bắt buộc, không phụ thuộc vào mong muốn của doanh nghiệp hay người lao động.
Những khoản phụ cấp của doanh nghiệp phải tính vào mức đóng
Người lao động cần nhận diện đúng những khoản phụ cấp của doanh nghiệp phải cộng vào tiền lương đóng BHXH. Dựa trên quy định hiện hành, các khoản sau bắt buộc tính vào mức đóng nếu được ghi trong hợp đồng:
- Phụ cấp chức vụ
- Phụ cấp nặng nhọc, độc hại
- Phụ cấp trách nhiệm
- Phụ cấp thâm niên nghề
- Phụ cấp khu vực, phụ cấp lưu động
- Phụ cấp bằng cấp (nếu trả ổn định theo quy chế)
Doanh nghiệp phải căn cứ vào Quy chế chi tiêu nội bộ, Quy chế tài chính của doanh nghiệp, Chính sách tiền lương của công ty và hệ thống đãi ngộ để xác định chính xác danh mục phụ cấp. Người lao động có thể kiểm tra trong hợp đồng của mình để biết khoản nào áp dụng.
Những khoản không tính vào tiền lương đóng BHXH
Một số khoản trong chi phí nhân sự của doanh nghiệp không bắt buộc cộng vào mức đóng BHXH:
- Hỗ trợ ăn trưa
- Hỗ trợ xăng xe, điện thoại
- Hỗ trợ nhà ở
- Hỗ trợ nuôi con nhỏ
- Khoản thưởng đột xuất
- Các khoản không ổn định, trả theo hiệu suất
Những khoản này không được xem là tiền lương thường xuyên nên không làm tăng phí bảo hiểm, khoản khấu trừ, hoặc nghĩa vụ tham gia BHXH của người lao động.
Tại sao doanh nghiệp phải ghi đầy đủ phụ cấp trong hợp đồng?
Việc ghi đúng và đủ các loại phụ cấp doanh nghiệp trong hợp đồng giúp:
- Người lao động bảo vệ tổng thu nhập của người lao động khi đóng BHXH.
- Doanh nghiệp tránh lỗ/thiệt hại do bị truy thu hoặc phạt khi kê khai sai.
- Phù hợp với Quy định về phụ cấp trong doanh nghiệp và chuẩn kế toán.
- Bảo đảm minh bạch khi tính Thuế thu nhập cá nhân theo Thông tư 111/2013/TT-BTC
>>> Xem thêm: 20 trường hợp người nước ngoài được miễn giấy phép lao động
Kết
Phụ cấp là phần quan trọng cấu thành tổng thu nhập của người lao động và ảnh hưởng trực tiếp đến nghĩa vụ BHXH, thuế, cũng như chất lượng chính sách nhân sự. Khi nắm rõ các loại phụ cấp doanh nghiệp và quy định về phụ cấp trong doanh nghiệp, người lao động có thể tự kiểm tra quyền lợi của mình; doanh nghiệp cũng dễ dàng thiết lập chính sách tiền lương, quy chế tài chính, và đảm bảo tuân thủ pháp luật.
Đừng quên theo dõi Sabay để cập nhật các tin tức hữu ích bạn nhé!
SABAY – ĐỒNG HÀNH BAY XA
Hotline: 093 179 1122
Trụ sở: 99 Cộng Hòa, P. Tân Sơn Nhất, TP. HCM
