Năm 2025, doanh nghiệp trốn thuế sẽ bị xử phạt nghiêm khắc hơn theo các quy định mới của pháp luật. Hành vi như khai sai thuế, lập hóa đơn giả, hoặc giấu doanh thu có thể dẫn đến phạt hành chính, thậm chí xử lý hình sự. Vậy công ty trốn thuế ai chịu trách nhiệm, mức phạt ra sao, và cách nhận biết hành vi trốn thuế thế nào? Theo dõi những chia sẻ sau của Sabay bạn nhé!
Mục lục bài viết
Các dấu hiệu nhận biết hành vi gian lận thuế của doanh nghiệp
Việc phát hiện doanh nghiệp có dấu hiệu trốn thuế là một phần quan trọng trong công tác kiểm tra và giám sát nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp. Những hành vi gian lận thuế không chỉ vi phạm pháp luật mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngân sách quốc gia, gây mất công bằng trong kinh doanh.
Nhận biết sớm các dấu hiệu trốn thuế là gì sẽ giúp cơ quan thuế kịp thời xử lý và ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực quản lý tài chính doanh nghiệp.
Một số dấu hiệu nhận biết hành vi gian lận thuế của doanh nghiệp bao gồm:
Không khai báo hoặc khai báo không đúng
Đây là dấu hiệu đầu tiên và phổ biến nhất của hành vi vi phạm thuế:
- Không kê khai thuế GTGT, TNDN, TNCN đúng thời hạn.
- Kê khai số liệu không khớp với thực tế hoạt động sản xuất – kinh doanh.
- Giảm doanh thu hoặc tăng chi phí bất hợp lý để giảm số thuế phải nộp.
- Không kê khai các khoản thu từ nguồn thu nhập phụ, dịch vụ ngoài hợp đồng.
Để phát hiện dấu hiệu này, cơ quan thuế cần đối chiếu giữa sổ sách kế toán, hóa đơn điện tử, giao dịch ngân hàng và dữ liệu thị trường. Ngoài ra, sử dụng phần mềm phân tích dữ liệu có thể giúp nhận diện các doanh nghiệp có tỷ lệ nộp thuế thấp bất thường.
Sử dụng hóa đơn, chứng từ gian lận
Công ty trốn thuế thường dùng hình thức này để hợp thức hóa chi phí hoặc che giấu doanh thu thật. Dấu hiệu cụ thể:
- Mua bán hóa đơn khống, hóa đơn lòng vòng từ các công ty “ma”.
- Lập hóa đơn sai ngày, sai nội dung, sai tên đối tác.
- Ghi hóa đơn nhưng không có hàng hóa, dịch vụ đi kèm.
- Dùng chứng từ thanh toán không hợp lệ để che giấu giao dịch thực.
Đây là tội trốn thuế có thể bị xử lý hình sự theo luật thuế mới nhất. Cơ quan chức năng có thể điều tra trốn thuế bằng cách truy xuất dữ liệu từ hệ thống hóa đơn điện tử, kết hợp kiểm tra thực địa và đối chiếu với các giao dịch tài chính của doanh nghiệp.
Ẩn giấu thu nhập, tài sản doanh nghiệp
Một số doanh nghiệp trốn thuế thực hiện hành vi gian lận tài chính bằng cách:
- Không khai báo doanh thu từ các giao dịch tiền mặt.
- Mở nhiều tài khoản ngân hàng không đăng ký để giao dịch ẩn.
- Đứng tên tài sản dưới danh nghĩa cá nhân hoặc bên thứ ba.
- Chuyển tài sản ra nước ngoài dưới hình thức “đầu tư” nhưng không khai thuế.
Ẩn giấu thu nhập gây hậu quả pháp lý nghiêm trọng vì là dấu hiệu điển hình của vi phạm hành chính hoặc tội phạm kinh tế. Việc này ảnh hưởng trực tiếp đến tính minh bạch tài chính của doanh nghiệp và mức phạt trốn thuế có thể lên tới hàng trăm triệu đồng hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Lợi dụng chính sách thuế để vi phạm
Một số doanh nghiệp lách luật thuế bằng cách:
- Thành lập công ty tại khu vực có ưu đãi thuế để tránh thuế dù hoạt động thực tế ở nơi khác.
- Chuyển giá không hợp lý giữa các công ty cùng nhóm để né thuế TNDN.
- Lạm dụng tối ưu hóa thuế vượt mức pháp luật cho phép.
Hành vi này thường khó phát hiện nếu không có hồ sơ so sánh từ các công ty tương đồng. Cơ quan thuế cần kết hợp dữ liệu từ nhiều nguồn như kê khai, tài chính, ngân hàng, xuất nhập khẩu để truy vết.
Hậu quả pháp lý khi doanh nghiệp trốn thuế
Doanh nghiệp trốn thuế không chỉ gây thiệt hại lớn cho ngân sách quốc gia mà còn đối mặt với nhiều hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Theo luật thuế hiện hành, các hình phạt đối với hành vi trốn thuế có thể là xử phạt hành chính, xử lý hình sự hoặc truy cứu trách nhiệm cá nhân, tùy theo mức độ vi phạm.
Hậu quả đối với doanh nghiệp trốn thuế bị phát hiện
Doanh nghiệp trốn thuế như thế nào? Các hình thức phổ biến gồm kê khai sai doanh thu, sử dụng hóa đơn khống, ẩn giấu thu nhập, hoặc lợi dụng chính sách thuế để giảm số thuế phải nộp. Khi bị phát hiện, cơ quan thuế sẽ thực hiện quy trình kiểm tra và xử lý theo quy định:
- Tạm thời phong tỏa tài khoản doanh nghiệp.
- Ra quyết định truy thu số tiền thuế đã trốn.
- Xử phạt hành chính hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra nếu có dấu hiệu tội phạm.
- Bắt buộc doanh nghiệp nộp đủ số tiền thuế còn thiếu kèm theo tiền phạt và tiền chậm nộp.
Tác động lâu dài là uy tín doanh nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng, mất đối tác, khách hàng, bị hạn chế tiếp cận tín dụng và bị đưa vào danh sách đen trong hệ thống thuế.
Mức xử phạt hành chính dành cho tội trốn thuế
Hiểu một cách rõ ràng, khi một doanh nghiệp cố ý không nộp đủ thuế hoặc dùng thủ thuật để giảm số thuế phải nộp, doanh nghiệp đó sẽ bị xử phạt. Mức phạt không cố định, mà được xác định dựa trên bản chất và mức độ vi phạm.
Mức phạt cơ bản
Trường hợp vi phạm nhẹ như khai sai số thuế, bỏ sót hóa đơn, hoặc kê khai không đầy đủ, công ty trốn thuế sẽ bị xử phạt bằng 1 lần số tiền thuế bị thiếu. Đây là mức thấp nhất trong khung hình phạt.
Mức phạt tăng dần
Nếu hành vi vi phạm có tính chất nghiêm trọng hơn như:
- Lặp lại hành vi gian lận
- Tổ chức gian lận có hệ thống
- Gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước
Thì mức phạt sẽ tăng từ 1.5 lần lên tới 3 lần số thuế đã trốn. Càng nhiều lỗi và hành vi càng có tổ chức, mức phạt càng cao.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định xử phạt
- Số lỗi vi phạm: Doanh nghiệp mắc nhiều lỗi sẽ bị xử phạt nặng hơn so với trường hợp vi phạm đơn lẻ.
- Mức độ vi phạm: Trốn thuế với số tiền lớn hoặc cố tình kéo dài thời gian vi phạm thường bị xử lý nghiêm khắc hơn.
- Tình tiết tăng nặng/giảm nhẹ:
- Tăng nặng: Doanh nghiệp từng tái phạm, cản trở điều tra, hoặc có dấu hiệu che giấu hồ sơ.
- Giảm nhẹ: Doanh nghiệp tự giác khắc phục hậu quả, hợp tác với cơ quan thuế, hoặc thành khẩn khai báo.
Mức xử phạt hình sự khi doanh nghiệp trốn thuế
Khi hành vi doanh nghiệp trốn thuế vượt qua mức vi phạm hành chính, cơ quan chức năng sẽ chuyển sang xử lý hình sự nhằm răn đe, bảo vệ ngân sách quốc gia và bảo đảm công bằng xã hội.
Đối tượng bị xử lý hình sự
- Cá nhân: Người trực tiếp chỉ đạo hoặc thực hiện hành vi gian lận thuế, như giám đốc, kế toán trưởng.
- Pháp nhân: Toàn bộ doanh nghiệp nếu tổ chức đó có hành vi gian lận có hệ thống, sai phạm nghiêm trọng, gây thất thu lớn.
Thời điểm bị xử lý hình sự
Các yếu tố dẫn đến việc bị truy cứu trách nhiệm hình sự bao gồm:
- Số tiền trốn thuế lớn: Ví dụ trên 100 triệu, 300 triệu hoặc 1 tỷ đồng tùy theo luật định hiện hành.
- Tái phạm: Cá nhân/doanh nghiệp từng bị xử lý hành chính, nhưng vẫn tiếp tục vi phạm.
- Phạm tội có tổ chức: Hành vi trốn thuế có sự phối hợp, che giấu giữa nhiều người.
- Có tiền án, tiền sự: Đặc biệt các tội danh liên quan đến gian lận tài chính, tham nhũng, rửa tiền.
Các hình phạt hình sự áp dụng
- Phạt tiền nặng: Có thể lên tới hàng tỷ đồng, áp dụng cho cả cá nhân và pháp nhân thương mại.
- Phạt tù: Tùy theo mức độ, cá nhân vi phạm có thể bị phạt từ 6 tháng đến 7 năm tù giam.
Hình phạt bổ sung:
- Cấm đảm nhiệm chức vụ liên quan đến kế toán, tài chính trong một thời gian.
- Tịch thu tang vật, phương tiện liên quan đến hành vi phạm tội.
- Cấm kinh doanh vĩnh viễn trong một số lĩnh vực nhất định.
>>> Xem thêm: 3 cách tra cứu nợ thuế thu nhập cá nhân 2025
Ảnh hưởng của trốn thuế đến ngân sách quốc gia và xã hội
Hành vi trốn thuế không chỉ ảnh hưởng đến ngân sách quốc gia, mà còn gây hậu quả nghiêm trọng đến xã hội, vấn đề kinh tế, và môi trường kinh doanh.
Đối với ngân sách của nhà nước
Khi doanh nghiệp trốn thuế, ngân sách quốc gia sẽ bị thiếu hụt nguồn lực. Điều này tác động trực tiếp đến các khoản đầu tư công như:
- Xây dựng trường học, bệnh viện, đường giao thông
- Hỗ trợ người nghèo, chính sách an sinh xã hội
- Trả nợ công và duy trì bộ máy hành chính
Theo số liệu của cơ quan thuế, mỗi năm, thất thu ngân sách từ gian lận thuế lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng. Việc này làm giảm hiệu quả quản lý tài chính doanh nghiệp và hạn chế khả năng điều hành kinh tế vĩ mô.
Đối với nền kinh tế của nước nhà
Doanh nghiệp trốn thuế gây ra thất thu ngân sách nhà nước, ảnh hưởng trực tiếp đến đầu tư công, hạ tầng và các chương trình phát triển kinh tế. Khi nguồn thu giảm, chính sách tài khóa mất cân đối, cản trở tăng trưởng và làm suy yếu năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Sự thiếu minh bạch tài chính cũng tạo ra bất công giữa các doanh nghiệp. Doanh nghiệp tuân thủ pháp luật thuế phải gánh thêm nghĩa vụ, trong khi công ty trốn thuế lại hưởng lợi. Điều này bóp méo thị trường và làm giảm hiệu quả của chính sách thuế.
Đối với an sinh xã hội Việt Nam
Trốn thuế làm giảm nguồn lực cho y tế, giáo dục, bảo hiểm và các chính sách hỗ trợ người yếu thế. Khi nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp không được thực hiện đầy đủ, người dân – nhất là người thu nhập thấp – chịu thiệt hại lớn nhất.
Người lao động trong công ty trốn thuế thường bị cắt giảm quyền lợi, không được đóng bảo hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống. Về lâu dài, điều này gây mất ổn định xã hội và làm suy yếu hệ thống an sinh quốc gia.
Người chịu trách nhiệm khi doanh nghiệp trốn thuế bị xử phạt
Trong trường hợp doanh nghiệp trốn thuế, pháp luật quy định rõ ai là người phải chịu trách nhiệm. Đây là yếu tố quan trọng trong việc xác định đúng người vi phạm, từ đó cơ quan thuế có thể tiến hành xử lý vi phạm hành chính, truy thu thuế và áp dụng hình phạt phù hợp theo mức độ vi phạm.
Theo Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật – thường là Giám đốc hoặc Tổng giám đốc – là người chịu trách nhiệm chính về toàn bộ hoạt động của công ty. Họ đại diện cho doanh nghiệp trước pháp luật và phải đảm bảo:
- Người đại diện phải điều hành hoạt động kinh doanh để mang lại hiệu quả và lợi nhuận.
- Không được sử dụng quyền lực để mưu lợi cá nhân hoặc cho bên thứ ba từ tài sản công ty.
- Phải công khai và báo cáo thông tin liên quan đến doanh nghiệp khác mà họ có liên quan.
Khi doanh nghiệp có hành vi trốn thuế, người này phải chịu trách nhiệm chính, bao gồm:
- Bị xử phạt hành chính (nếu mức độ vi phạm chưa tới hình sự).
- Bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu vi phạm nghiêm trọng, gây thất thu ngân sách nhà nước hoặc có yếu tố tội phạm kinh tế.
Ngoài ra, những người khác như kế toán trưởng, người phụ trách kê khai thuế hoặc người có hành vi tiếp tay cho gian lận tài chính cũng sẽ bị xử lý tương ứng.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn tra cứu thuế doanh nghiệp mới nhất 2025
Kết
Trốn thuế là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Năm 2025, doanh nghiệp vi phạm có thể bị phạt tiền lớn, cấm hoạt động hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Để tránh rủi ro, doanh nghiệp cần kê khai trung thực, nộp thuế đầy đủ, và tuân thủ luật thuế. Làm đúng nghĩa vụ không chỉ giúp phát triển bền vững mà còn góp phần ổn định ngân sách quốc gia.
Theo dõi Sabay để cập nhật các tin tức hữu ích bạn nhé!
SABAY – KHÔNG NGỪNG BAY XA
Hotline: 093 179 1122
Trụ sở: 99 Cộng Hòa, phường 4, quận Tân Bình, TP. HCM
