Trong môi trường kinh doanh đầy cạnh tranh ngày nay, việc hiểu rõ và áp dụng đúng các nguyên tắc quản trị doanh nghiệp không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động hiệu quả mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh. Vậy, quản trị doanh nghiệp là gì, và tại sao nó lại có vai trò quan trọng đến vậy? Cùng Sabay tìm hiểu trong bài viết sau.
Mục lục bài viết
Khái niệm, vai trò của quản trị doanh nghiệp
Quản trị doanh nghiệp là gì?
Quản trị doanh nghiệp là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt động trong một tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đề ra một cách hiệu quả. Nói cách khác, quản trị là gì – đó là việc sử dụng tối ưu nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực) để điều hành và phát triển doanh nghiệp trong điều kiện thực tế.
Trong môi trường cạnh tranh, không có một hệ thống quản trị doanh nghiệp hiệu quả đồng nghĩa với mất kiểm soát, thất bại kinh doanh, hoặc vô tổ chức. Người đứng đầu phải hiểu rõ các nguyên tắc trong tổ chức quản trị, quản lý tài chính, và rủi ro kinh doanh để tránh quản lý yếu kém.
Một hệ thống quản lý tốt phải phù hợp với quy mô, loại hình, và lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp. Nếu thiếu những yếu tố trên, công ty sẽ vận hành một cách tự phát, thiếu định hướng chiến lược, và có nguy cơ bị mất kiểm soát.
Nhà quản trị doanh nghiệp là gì?
Nhà quản trị doanh nghiệp là người giữ vai trò tổ chức và điều hành toàn bộ hoạt động trong một công ty. Họ không chỉ cần kiến thức chuyên môn mà còn phải có khả năng lãnh đạo, ra quyết định nhanh và đúng, để đảm bảo hiệu quả quản trị cao nhất.
Có các cấp quản trị trong doanh nghiệp gồm:
- Cấp chiến lược (Giám đốc điều hành, Ban giám đốc)
- Cấp trung gian (Trưởng phòng, quản lý dự án)
- Cấp điều hành (Giám sát, tổ trưởng)
Mỗi cấp đóng vai trò quan trọng trong hệ thống quản lý hoạt động, từ xây dựng chiến lược kinh doanh đến tối ưu hóa quy trình làm việc.
Một nhà quản trị doanh nghiệp là gì không chỉ ở chức danh mà còn ở năng lực tổ chức, phân tích, giao tiếp và khả năng nâng cao hiệu suất doanh nghiệp. Họ phải hiểu rõ ngành kinh tế, khoa học quản lý, đồng thời biết áp dụng chuyển đổi số doanh nghiệp và phát triển bền vững doanh nghiệp.
Chức năng chính của quản trị doanh nghiệp
Chức năng chính của quản trị doanh nghiệp gồm bốn phần: lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát. Đây là nền tảng để doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, tránh mất kiểm soát và thất bại kinh doanh.
- Lập kế hoạch giúp xác định mục tiêu, định hướng hoạt động và đưa ra lộ trình cụ thể. Việc này liên quan đến chiến lược kinh doanh, quản lý tài chính và rủi ro kinh doanh.
- Tổ chức là quá trình phân bổ nguồn lực, sắp xếp nhân sự theo cơ cấu tổ chức. Việc này đòi hỏi tuân thủ nguyên tắc thống nhất chỉ huy và phù hợp với quy mô, loại hình doanh nghiệp.
- Lãnh đạo tập trung vào việc truyền động lực, định hướng và phát triển đội ngũ. Một nhà quản trị doanh nghiệp giỏi sẽ nâng cao văn hóa doanh nghiệp, duy trì sự gắn kết và phát triển doanh nghiệp bền vững.
- Kiểm soát đảm bảo hoạt động đúng kế hoạch, kịp thời điều chỉnh khi cần. Chức năng này hỗ trợ quản lý hoạt động, giảm thiểu quản lý yếu kém và tối ưu hóa quy trình làm việc.
>>> Xem thêm: Doanh nghiệp trốn thuế bị phạt như thế nào năm 2025?
3 mô hình quản trị doanh nghiệp phổ biến hiện nay
Trong bối cảnh kinh doanh thay đổi nhanh chóng, việc lựa chọn mô hình quản trị phù hợp giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt, nâng cao hiệu suất và phát triển bền vững. Dưới đây là ba mô hình quản trị doanh nghiệp hiện đại được nhiều tổ chức áp dụng:
Mô hình Holacracy – Quản trị không cấp bậc
Holacracy là mô hình quản trị phi truyền thống, không có cấp bậc quản lý cố định. Thay vào đó, quyền lực và trách nhiệm được phân bổ cho các nhóm tự tổ chức, gọi là “vòng tròn” (circles). Mỗi vòng tròn có quyền tự quyết trong phạm vi công việc của mình.
Đặc điểm chính:
- Tự quản lý: Nhân viên tự quyết định công việc trong phạm vi vai trò của mình.
- Linh hoạt: Cấu trúc tổ chức dễ dàng thích nghi với thay đổi.
- Minh bạch: Quy trình và vai trò được xác định rõ ràng.
Mô hình McKinsey 7S – Đồng bộ hóa tổ chức
Mô hình McKinsey 7S chú trọng đến sự đồng bộ giữa các yếu tố nội tại của doanh nghiệp như chiến lược, hệ thống, cấu trúc và văn hóa. Khi các yếu tố này vận hành hài hòa, doanh nghiệp có thể duy trì chiến lược kinh doanh hiệu quả và phát triển bền vững.
McKinsey 7S là mô hình phân tích tổ chức dựa trên bảy yếu tố nội bộ, bao gồm:
- Strategy (Chiến lược): Kế hoạch hành động để đạt được lợi thế cạnh tranh.
- Structure (Cấu trúc): Cách tổ chức và phân chia quyền lực trong doanh nghiệp.
- Systems (Hệ thống): Quy trình và thủ tục hỗ trợ hoạt động hàng ngày.
- Shared Values (Giá trị chung): Niềm tin và chuẩn mực cốt lõi của tổ chức.
- Style (Phong cách): Phong cách lãnh đạo và văn hóa tổ chức.
- Staff (Nhân sự): Nguồn nhân lực và cách quản lý nhân viên.
- Skills (Kỹ năng): Năng lực và kỹ năng của nhân viên.
Mô hình này phù hợp trong cả giai đoạn tăng trưởng lẫn tái cấu trúc, giúp đánh giá lại toàn bộ hệ thống quản lý hoạt động.
Mô hình 8 bước thay đổi của Kotter – Quản trị sự thay đổi
Mô hình 8 bước thay đổi của Kotter hỗ trợ doanh nghiệp điều hành quá trình chuyển đổi có tổ chức, từ việc tạo động lực thay đổi cho đến việc duy trì thành quả lâu dài. Đây là phương pháp phổ biến trong các dự án chuyển đổi số doanh nghiệp, đổi mới văn hóa hoặc định hình lại cơ cấu tổ chức.
Kotter’s 8-Step Change Model là phương pháp quản trị sự thay đổi gồm tám bước:
- Tạo cảm giác cấp bách: Thuyết phục mọi người về sự cần thiết của thay đổi.
- Hình thành liên minh lãnh đạo: Tập hợp nhóm lãnh đạo có đủ quyền lực và ảnh hưởng.
- Phát triển tầm nhìn và chiến lược: Xác định hướng đi rõ ràng cho sự thay đổi.
- Truyền đạt tầm nhìn: Giao tiếp hiệu quả để mọi người hiểu và ủng hộ tầm nhìn.
- Trao quyền cho hành động: Loại bỏ rào cản và khuyến khích sáng tạo.
- Tạo chiến thắng ngắn hạn: Đạt được thành công ban đầu để duy trì động lực.
- Hợp nhất thành công và tiếp tục thay đổi: Xây dựng trên nền tảng thành công ban đầu.
- Cố định thay đổi trong văn hóa doanh nghiệp: Đảm bảo thay đổi trở thành một phần của văn hóa tổ chức.
Lợi ích:
- Cung cấp lộ trình rõ ràng cho việc triển khai thay đổi.
- Tăng khả năng chấp nhận và hỗ trợ từ nhân viên.
- Giảm thiểu rủi ro và kháng cự trong quá trình thay đổi.
Lỗi phổ biến trong quản trị doanh nghiệp
Trong quá trình điều hành, nhiều doanh nghiệp thường gặp phải ba lỗi nghiêm trọng khiến hoạt động kinh doanh mất kiểm soát và hiệu quả quản trị suy giảm. Có 3 sai lầm phổ biến trong quá trình quản trị, bao gồm:
Thiếu kế hoạch chiến lược
Nhiều nhà quản trị doanh nghiệp không xây dựng được chiến lược kinh doanh rõ ràng, dẫn đến các hoạt động bị rời rạc và tự phát. Việc thiếu mục tiêu dài hạn khiến doanh nghiệp dễ rơi vào trạng thái vô tổ chức, khó điều phối nguồn lực hợp lý và không tối ưu được hiệu suất.
Giao tiếp kém hiệu quả
Trong hệ thống quản trị doanh nghiệp, nếu thông tin không được truyền đạt đúng người, đúng thời điểm, sẽ gây ra hiểu nhầm, xung đột hoặc chậm ra quyết định. Điều này làm ảnh hưởng đến tiến độ công việc và chất lượng vận hành.
Quản lý rủi ro không hiệu quả
Bỏ qua hoặc đánh giá sai rủi ro là nguyên nhân chính khiến doanh nghiệp thất bại. Điều này đặc biệt nghiêm trọng trong bối cảnh thị trường biến động và khi doanh nghiệp không có kế hoạch dự phòng rõ ràng.
14 nguyên tắc quản trị doanh nghiệp theo Fayol
Henri Fayol – nhà lý luận quản trị người Pháp – đã đặt nền móng cho khoa học quản lý hiện đại thông qua hệ thống 14 nguyên tắc quản trị doanh nghiệp. Những nguyên tắc này không chỉ mang tính lý thuyết mà còn có khả năng ứng dụng cao trong điều hành thực tiễn, đặc biệt phù hợp với nhà quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam đang tìm cách cải thiện hiệu quả quản trị, nâng cao hiệu suất doanh nghiệp và kiểm soát rủi ro kinh doanh.
Cụ thể:
Phân công lao động (Division of Work)
Nguyên tắc này đề xuất chia nhỏ công việc thành từng phần rõ ràng và giao cho đúng người hoặc đúng nhóm có năng lực. Khi mỗi cá nhân chỉ tập trung vào một nhiệm vụ cụ thể, họ sẽ làm việc nhanh hơn, chính xác hơn và ít sai sót hơn. Việc phân công hợp lý giúp quản lý hoạt động hiệu quả, giảm chồng chéo công việc và tạo điều kiện cho nhân viên nâng cao kỹ năng chuyên môn theo thời gian.
Quyền hạn (Authority)
Nguyên tắc này tập trung vào việc trao quyền cho những người có trách nhiệm thực hiện công việc. Khi quyền hạn được phân bổ rõ ràng, quyết định có thể được đưa ra nhanh chóng và hiệu quả, giúp tăng cường sự linh hoạt và khả năng phản ứng kịp thời trong tổ chức.
Kỷ luật (Discipline)
Kỷ luật là nền tảng của một văn hóa doanh nghiệp lành mạnh. Kỷ luật không chỉ là hình thức xử phạt mà là sự tuân thủ quy trình và tinh thần làm việc chuyên nghiệp.
Thống nhất mệnh lệnh (Unity of Command)
Mỗi nhân viên chỉ nên nhận chỉ đạo từ một cấp trên duy nhất để tránh xung đột và quản lý yếu kém. Điều này giúp giảm thiểu sự nhầm lẫn và mâu thuẫn trong quá trình giao tiếp và quản lý, đảm bảo mọi người hiểu rõ trách nhiệm và chỉ thị mình phải thực hiện.
Thống nhất điều hành (Unity of Direction)
Mọi hoạt động có cùng mục tiêu cần được phối hợp dưới một chiến lược chung. Việc đồng nhất này bảo đảm rằng mọi nỗ lực đều phục vụ cho mục tiêu lớn hơn của tổ chức.
Lợi ích chung hơn lợi ích cá nhân (Subordination of Individual Interests to the General Interest)
Fayol nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đặt giá trị doanh nghiệp lên trên lợi ích cá nhân. Khi nhân viên gắn bó với mục tiêu chung, tổ chức sẽ phát triển bền vững hơn.
Thù lao (Remuneration)
Doanh nghiệp cần xây dựng chính sách lương thưởng minh bạch và công bằng để giữ chân người giỏi và thúc đẩy tinh thần làm việc.
Tập trung (Centralization)
Mức độ tập trung cần được điều chỉnh linh hoạt theo quy mô, loại hình doanh nghiệp và lĩnh vực hoạt động. Một số quyết định chiến lược nên được giữ ở cấp cao, nhưng quyền tác nghiệp nên được phân quyền.
Chuỗi mệnh lệnh (Scalar Chain)
Cấu trúc quản trị nên thể hiện rõ tuyến chỉ huy từ cấp cao nhất đến cấp thấp nhất. Điều này giúp thông tin luân chuyển hiệu quả trong hệ thống.
Trật tự (Order)
Nguyên tắc này nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì trật tự và tổ chức hợp lý trong việc quản lý tài nguyên và công việc. Trật tự giúp cải thiện năng suất và hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động hàng ngày của tổ chức.
Công bằng (Equity)
Nguyên tắc này khuyến khích đối xử công bằng và công lý với tất cả các nhân viên trong tổ chức. Việc duy trì sự công bằng giúp tạo ra một môi trường làm việc tích cực, nơi mà mọi nhân viên cảm thấy được tôn trọng và có động lực đóng góp lâu dài cho tổ chức.
Ổn định nhân viên (Stability of Tenure of Personnel)
Nguyên tắc này nhấn mạnh sự quan trọng của việc duy trì một đội ngũ nhân viên ổn định và lâu dài trong tổ chức. Khi nhân viên có sự ổn định trong công việc, tổ chức sẽ giảm bớt chi phí liên quan đến việc tuyển dụng và đào tạo lại. Điều này cũng giúp nâng cao hiệu quả công việc, vì nhân viên có thời gian để làm quen với quy trình và phát triển kỹ năng chuyên môn.
Sáng kiến (Initiative)
Nguyên tắc này khuyến khích nhân viên đóng góp các ý tưởng sáng tạo và đưa ra các giải pháp mới để cải tiến hoạt động của tổ chức. Việc khuyến khích sáng kiến không chỉ giúp tổ chức linh hoạt và đổi mới mà còn tạo ra một môi trường làm việc khuyến khích nhân viên tham gia tích cực vào sự phát triển chung của tổ chức.
Tinh thần đồng đội (Esprit de Corps)
Nguyên tắc này tập trung vào việc xây dựng một tinh thần đồng đội mạnh mẽ và sự đoàn kết giữa các thành viên trong tổ chức. Tinh thần đồng đội giúp tăng cường sự hợp tác và tạo ra một môi trường làm việc đáng tin cậy, nơi mà mọi người cảm thấy gắn kết và hỗ trợ nhau, từ đó nâng cao hiệu quả công việc và năng suất chung của tổ chức.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn tra cứu thuế doanh nghiệp mới nhất 2025
Kết
Nhờ vào các nguyên tắc quản trị khoa học, các nhà quản trị có thể tối ưu hóa quy trình làm việc, tăng cường hiệu quả hoạt động và cải thiện môi trường làm việc cho nhân viên.
Theo dõi Sabay để cập nhật các tin tức hữu ích bạn nhé!
SABAY – KHÔNG NGỪNG BAY XA
Hotline: 093 179 112
Trụ sở: 99 Cộng Hòa, phường 4, quận Tân Bình, TP. HCM
