Trong bức tranh kinh tế đa dạng hiện nay, hộ kinh doanh cá thể đóng vai trò quan trọng đối với cộng đồng khởi nghiệp quy mô nhỏ. Với thủ tục đơn giản, chi phí thấp và linh hoạt trong vận hành, hộ kinh doanh mô hình phù hợp với cá nhân và hộ gia đình muốn bắt đầu hoạt động kinh doanh độc lập.
Cùng Sabay tìm hiểu chi tiết về hộ kinh doanh cũng như thủ tục và các lưu ý khi thành lập hộ kinh doanh qua những chia sẻ sau.
Mục lục bài viết
Hộ kinh doanh là gì?
Khái niệm
Theo khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ‑CP, hộ kinh doanh (HKD) là mô hình do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân đối với hoạt động kinh doanh của hộ. Trường hợp hộ gia đình tham gia thì phải chọn một người làm đại diện chịu trách nhiệm pháp lý
Đặc điểm của hộ kinh doanh
Căn cứ Chương VIII Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh có các đặc điểm pháp lý sau:
- Chủ thể đăng ký là cá nhân hoặc hộ gia đình, và tất cả thành viên phải là công dân Việt Nam.
- Được phép mở rộng hoạt động tại nhiều địa điểm kinh doanh, nhưng bắt buộc phải đăng ký một địa điểm làm trụ sở chính.
- Không giới hạn số lượng lao động mà HKD có thể sử dụng.
- Có quyền thuê người quản lý để điều hành hoạt động kinh doanh.
- Có trách nhiệm nộp thuế theo quy định, bao gồm:
- Thuế giá trị gia tăng (GTGT)
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
- Lệ phí môn bài
- Không được sử dụng hóa đơn VAT (hóa đơn đỏ) như các loại hình doanh nghiệp.
Hộ kinh doanh có tư cách pháp nhân không?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh không được xem là một tổ chức có tư cách pháp nhân giống như công ty TNHH, công ty cổ phần hay doanh nghiệp tư nhân. Cụ thể:
- Chủ hộ kinh doanh (cá nhân hoặc đại diện hộ gia đình) phải tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với mọi nghĩa vụ phát sinh trong quá trình kinh doanh.
- Hộ kinh doanh không có con dấu pháp nhân, không có tư cách pháp lý độc lập, và không được xem là một chủ thể pháp lý riêng biệt.
Điều này có nghĩa là, khi xảy ra tranh chấp, nợ nần hoặc rủi ro pháp lý, chủ hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm cá nhân toàn phần, thay vì giới hạn trong vốn góp như mô hình công ty có tư cách pháp nhân.
>>> Xem thêm: Thủ tục đăng ký giấy phép kinh doanh
Thủ tục đăng ký thành lập hộ kinh doanh
Thủ tục thành lập hộ kinh doanh là bước đầu tiên để một cá nhân, nhóm cá nhân hoặc hộ gia đình tiến hành hoạt động thương mại hợp pháp theo đúng quy định pháp luật Việt Nam.
Dưới đây là quy trình cụ thể và chi tiết giúp bạn thực hiện đăng ký hộ kinh doanh từ A–Z, bao gồm cả đăng ký HKD online, theo quy định tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP.
Điều kiện để thành lập hộ kinh doanh cá thể
Để đăng ký hộ kinh doanh, cá nhân hoặc hộ gia đình cần đáp ứng các điều kiện cơ bản theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP và quy định pháp luật hiện hành.
- Là công dân Việt Nam từ đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự. Không đồng thời là chủ doanh nghiệp tư nhân hay HKD khác.
- Có địa điểm kinh doanh hợp pháp, rõ ràng. Không được dùng chung cư làm nơi đăng ký (trừ khi có giấy phép chuyển đổi). Nếu thuê mặt bằng, cần hợp đồng thuê và giấy tờ chủ sở hữu.
- Ngành nghề kinh doanh phải thuộc danh mục ngành nghề được phép kinh doanh. Nếu là ngành nghề có điều kiện, cần có giấy phép con trước khi hoạt động.
- Tên hộ kinh doanh: Gồm hai phần: “Hộ kinh doanh” + tên riêng. Tên hộ kinh doanh không trùng hoặc gây nhầm lẫn với tên khác trong cùng địa bàn huyện.
- Doanh nghiệp phải nộp đủ hồ sơ đăng ký kinh doanh hợp lệ và đóng đủ lệ phí theo quy định.
Hồ sơ thủ tục đăng ký hộ kinh doanh
Hồ sơ thủ tục đăng ký hộ kinh doanh gồm các giấy tờ sau:
- Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh;
- Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh, thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
- Bản sao biên bản họp thành viên hộ gia đình về việc thành lập hộ kinh doanh trong trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh;
- Bản sao văn bản ủy quyền của thành viên hộ gia đình cho một thành viên làm chủ HKD đối với trường hợp các thành viên hộ gia đình đăng ký hộ kinh doanh.
- Biểu mẫu: Phụ lục III-1 Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh
Lưu ý: Nếu kinh doanh ngành nghề có điều kiện, cần chuẩn bị thêm giấy phép con liên quan.
Quy trình nộp hồ sơ và thời gian xử lý
Người đứng đầu hộ kinh doanh hoặc người được ủy quyền có thể lựa chọn một trong hai hình thức để thực hiện thủ tục thành lập hộ kinh doanh cá thể:
Cách nộp hồ sơ
- Trực tiếp: Đến Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện – nơi dự kiến đặt trụ sở hộ kinh doanh để nộp hồ sơ bản giấy.
- Trực tuyến: Thực hiện qua Cổng thông tin điện tử về đăng ký hộ kinh doanh tại địa chỉ: https://hokinhdoanh.dkkd.gov.vn.
Dù thực hiện theo hình thức nào, người đăng ký đều cần chuẩn bị 01 bộ hồ sơ đầy đủ theo quy định pháp luật.
Thời gian giải quyết
Sau khi tiếp nhận, Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện sẽ xử lý hồ sơ trong vòng 03 ngày làm việc:
- Nếu hồ sơ đủ điều kiện, sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký HKD.
- Nếu hồ sơ chưa hợp lệ, cơ quan tiếp nhận phải gửi thông báo bằng văn bản, nêu rõ lý do và hướng dẫn bổ sung, chỉnh sửa.
Trường hợp quá 03 ngày làm việc kể từ ngày nộp hồ sơ mà:
- Không nhận được kết quả giải quyết, hoặc
- Không nhận được văn bản yêu cầu sửa đổi,
Người đăng ký có quyền khiếu nại hoặc tố cáo theo quy định tại Luật Khiếu nại và Luật Tố cáo.
Hộ kinh doanh khác gì với doanh nghiệp tư nhân?
Sabay liệt kê giúp bạn một số điểm khác nhau giữa doanh nghiệp tư nhân và hộ kinh doanh, bạn đọc theo dõi nhé!
| Tiêu chí | Doanh nghiệp tư nhân | Hộ kinh doanh |
| Tư cách pháp nhân | Không có | Không có |
| Chủ thể thành lập | Cá nhân là người Việt Nam hoặc người nước ngoài đủ điều kiện theo pháp luật Việt Nam | Cá nhân hoặc hộ gia đình, tất cả phải là công dân Việt Nam |
| Trách nhiệm pháp lý | Chủ doanh nghiệp chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân | Chủ HKD cũng chịu trách nhiệm vô hạn tương tự |
| Quy mô kinh doanh | Quy mô nhỏ, nhưng lớn hơn HKD; được phép mở rộng quy mô, lĩnh vực hoạt động đa dạng | Quy mô rất nhỏ, phù hợp với buôn bán cá thể, sản xuất hộ gia đình |
| Số lượng lao động | Không giới hạn | Tối đa dưới 10 lao động; nếu trên 10, bắt buộc phải chuyển đổi sang loại hình doanh nghiệp |
| Giấy tờ pháp lý | Phải có Giấy đăng ký doanh nghiệp, con dấu, và đăng ký thuế | Có Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, không có con dấu pháp nhân |
| Ngành nghề kinh doanh | Được phép tham gia hoạt động xuất nhập khẩu | Không được thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu |
| Quản lý và tổ chức | Có hệ thống quản lý chặt chẽ hơn, yêu cầu ghi chép sổ sách kế toán và nộp báo cáo tài chính định kỳ | Tổ chức đơn giản, không bắt buộc lập sổ sách kế toán hoặc báo cáo tài chính |
Một số lưu ý khi đăng ký hộ kinh doanh cá thể
Để đảm bảo việc thành lập hộ kinh doanh đúng quy định, người đăng ký cần lưu ý các nội dung quan trọng sau:
Về chủ thể đăng ký
- Người đăng ký có thể là cá nhân, nhóm cá nhân hoặc hộ gia đình.
- Chủ thể phải là công dân Việt Nam, từ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Mỗi cá nhân chỉ được phép đăng ký một HKD trên toàn quốc.
- Cá nhân vẫn có thể góp vốn, mua cổ phần trong doanh nghiệp khác dưới tư cách cá nhân.
- Tuy nhiên, không được đồng thời là chủ doanh nghiệp tư nhân hoặc thành viên hợp danh trong công ty hợp danh (trừ khi được sự đồng thuận của các thành viên hợp danh còn lại).
Địa điểm kinh doanh
- Chỉ được đăng ký một địa điểm duy nhất, có thể là nơi đăng ký hộ khẩu, nơi tạm trú hoặc nơi diễn ra hoạt động kinh doanh chính.
- Hộ kinh doanh lưu động hoặc buôn chuyến vẫn được phép kinh doanh tại nơi khác, nhưng phải thông báo cho cơ quan thuế và cơ quan quản lý thị trường tại nơi đặt trụ sở và nơi kinh doanh thực tế.
- Không được đặt địa điểm tại căn hộ chung cư hoặc nhà tập thể, vì theo Luật Nhà ở 2014, đây là các khu vực chỉ dùng để ở, không được phép kinh doanh.
Số lượng người lao động
- Hộ kinh doanh chỉ được phép sử dụng dưới 10 lao động.
- Nếu sử dụng từ 10 người lao động trở lên, phải chuyển đổi sang doanh nghiệp theo đúng quy định.
Trách nhiệm pháp lý
- Chủ hộ và các thành viên liên quan phải chịu trách nhiệm toàn bộ bằng tài sản cá nhân cho mọi nghĩa vụ của hộ kinh doanh.
- Người đăng ký phải tự kê khai hồ sơ và chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của thông tin đã cung cấp.
Tên hộ kinh doanh
- Tên hộ kinh doanh phải có hai phần: “Hộ kinh doanh” + Tên riêng.
- Tên riêng có thể sử dụng chữ cái tiếng Việt, F, J, Z, W, số và ký hiệu.
- Không được dùng từ ngữ vi phạm thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa, lịch sử dân tộc.
- Không sử dụng từ “công ty” hay “doanh nghiệp” trong tên hộ kinh doanh.
- Tên riêng không được trùng lặp với HKD đã đăng ký tại cùng một huyện.
Ngành nghề kinh doanh
- Hộ kinh doanh được phép hoạt động trong các ngành nghề kinh doanh thông thường và có điều kiện.
- Với ngành nghề có điều kiện, HKD chỉ được hoạt động khi đáp ứng đầy đủ các yêu cầu pháp luật chuyên ngành.
- Nếu không đáp ứng điều kiện, cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ yêu cầu tạm ngừng hoạt động ngành nghề đó và thông báo cho cơ quan chức năng xử lý theo quy định.
>>> Xem thêm: Thủ tục thành lập hợp tác xã chi tiết 2025
Kết
Theo dõi Sabay để cập nhật các tin tức hữu ích bạn nha!
SABAY – ĐỒNG HÀNH BAY XA
Hotline: 093 179 1122
Trụ sở: 99 Cộng Hòa, phường 4, quận Tân Bình, TP. HCM
